"Nie mam czasu na współczucie!"
to zdanie, które bardzo często słyszę żyjąc i pracując, jak inni, w ciągłym biegu współczesnego świata. Ale czy na pewno nie mamy czasu, aby okazać sobie nawzajem odrobinę współczucia? Tym bardziej w świecie leczenia onkologicznego i opieki paliatywnej, gdzie każde słowo i gest ma znaczenie,
To właśnie współczucie wydaje się być kluczowym elementem kształtowania doświadczeń pacjentów. To współczucie, które często postrzegane jest jako luksus, na który nas nie stać. W jednym z badań przeprowadzonych jakiś czas temu przez Harvard aż 56% lekarzy przyznało, że "nie mają czasu na współczucie".
Tymczasem, jak pokazały wyniki innego badania, okazanie współczucia drugiemu człowiekowi potrafi zrobić różnicę w zaledwie 40 SEKUND!!! Randomizowane badanie, przeprowadzone przez Johns Hopkins University School of Hygiene pokazało, że kilka wspierających zdań wypowiedzianych przez lekarza onkologa podczas wizyty lekarskiej było w stanie znacząco obniżyć poziom lęku u pacjentek zmagających się z nowotworem piersi. Co istotne, okazało się również, że ten drobny akt współczucia nie tylko pomógł samym pacjentkom, ale także pośrednio wzmocnił prężność psychiczną opiekunów.
Co to oznacza?
Ten dowód na efektywność krótkiej chwili uważnego współczucia dla drugiego człowieka prowadzić nas może do głębszego zrozumienia znaczenia godności pacjenta, rozumianej jako szacunek dla jego indywidualności, niepowtarzalności pragnień i potrzeb. Godności, która powinna stanowić fundament, na którym opieramy całą strukturę opieki u schyłku życia.
Kanadyjski badacz i klinicysta, prof. Harvey Max Chochinov, w swoich licznych pracach podkreśla wagę tego, jak zachowanie oraz wzmacnianie godności staje się nieodłącznym elementem współczującej opieki u kresu życia, przypominając nam przy okazji, że każdy pacjent to unikalna historia, pełna osobistych wartości, doświadczeń i przekonań.
Nawet w obliczu poważnej choroby i śmierci sposób, w jaki zapewniamy opiekę, jak również to, jak pacjenci sami uważają, że są postrzegani przez innych, może mieć ogromny wpływ na ich poczucie godności. Dlatego tak ważne jest, aby pozwolić pacjentowi określić, co jest dla niego najważniejsze.
Opieka skoncentrowana na osobie
“Złota Reguła - czyli postępowanie względem innych tak, jak sami byśmy chcieli być traktowani - zakłada wzajemność i możliwość odnalezienia siebie w innych. Platynowa Reguła sugeruje postępowanie względem pacjentów tak, jak oni sami by tego chcieli, co prowadzi do decyzji leczniczych bardziej zgodnych z ich osobistymi potrzebami i celami.”
W tym kontekście zaproponowana przez Chochinov'a tzw. "Platynowa Reguła" staje się ważnym narzędziem w utrzymaniu godności pacjenta. Zamiast zakładać, że wiemy, czego pacjent potrzebuje, starajmy się słuchać i rozumieć jego indywidualne pragnienia, adaptując nasze działania do jego osobistych preferencji. W praktyce opieki paliatywnej oznaczać to może często odstąpienie od standardowych procedur na rzecz bardziej spersonalizowanego podejścia, które uwzględnia jednostkowe potrzeby i życzenia pacjenta.
Takie podejście implikuje również potrzebę unikania tzw. "zniekształconego współczucia", które może wynikać z naszych własnych uprzedzeń i percepcji, i wymaga od personelu medycznego ciągłego rozwoju samoświadomości i pokory. To zrozumienie, że każdy pacjent ma swoją unikalną perspektywę, a naszym zadaniem jest dostosowanie się do tej perspektywy, a nie narzucanie własnej.
Od czego zatem zacząć? Może od prostego pytania: "Co powinnam/powinienem o Pani/Panu wiedzieć, aby zapewnić Pani/Panu możliwie najlepszą opiekę?"
Kolejnym elementem współczującej opieki paliatywnej jest zaangażowanie rodziny i bliskich pacjenta w proces opieki. Rodzina, będąc integralną częścią życia pacjenta, wnosi dodatkową warstwę zrozumienia i wsparcia, która jest nieoceniona w procesie opieki.
Podsumowując, współczucie i godność w opiece paliatywnej to nie tylko kwestia profesjonalizmu, ale przede wszystkim człowieczeństwa. Przyjęcie podejścia, które respektuje indywidualne potrzeby i preferencje pacjentów, przekształca standardową opiekę w opiekę naprawdę personalizowaną, gdzie każdy pacjent jest traktowany z godnością, szacunkiem i głębokim współczuciem. W ten sposób opieka paliatywna nie tylko leczy, ale i pociesza, wspiera oraz daje nadzieję, zarówno pacjentom, jak i ich rodzinom.
Zainspiruj się
Fogarty, L. A., Curbow, B. A., Wingard, J. R., McDonnell, K., & Somerfield, M. R. (1999). Can 40 seconds of compassion reduce patient anxiety?. Journal of clinical oncology, 17(1),
Chochinov H. M. (2022). The Platinum Rule: A New Standard for Person-Centered Care. Journal of palliative medicine, 25(6), 854–856.
Chochinov H. M. (2012). Dignity therapy: final words for final days. Oxford University Press.
Hadler, R. A., Goldshore, M., Rosa, W. E., & Nelson, J. (2022). "What do I need to know about you?": the Patient Dignity Question, age, and proximity to death among patients with cancer. Supportive care in cancer: official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer, 30(6), 5175–5186.